بتن پلی یورتانی چیست؟
بتن پلی یورتانی (PU Concrete | polyurethane concrete) به ترکیبی از چسبهای پایه پلی یورتان با اجزای سنتی بتن گفته میشود که با هدف افزایش انعطافپذیری، دوام و مقاومت بتن در برابر تنشهای محیطی به کار میرود. این مادهی کامپوزیتی از ویژگیهای کشسانی و ضدآب بودن پلییورتان بهره میبرد و در شرایط محیطی سخت، جایی که بتن معمولی ممکن است بهدلیل ترکخوردگی، نفوذ آب یا حملههای شیمیایی دچار آسیب شود، عملکرد بسیار بهتری دارد.
سازوکار عملکرد بتن پلی یورتانی بر واکنش چسب پلییورتان با رطوبت استوار است؛ در این فرآیند، شبکهای محکم و انعطافپذیر تشکیل میشود که ذرات سنگدانه و ماسه را بهخوبی به هم متصل میکند. در نتیجه، مادهای حاصل میشود که توانایی جذب ضربه و مقاومت در برابر ایجاد ترک را بسیار بیشتر از بتن معمولی دارد و عمر مفید طولانیتر و نیاز به نگهداری کمتری را فراهم میآورد.
با این حال، باید توجه داشت که این عملکرد بهینه ممکن است در اثر دماهای بسیار بالا یا پایین و همچنین تابش مستقیم فرابنفش (UV) کاهش یابد، زیرا این عوامل میتوانند به مرور زمان باعث تخریب پلییورتان شوند.
پلی یورتان چیست ؟
پلی یورتان ها (Polyurethane) گروهی از پلیمرها هستند که از واکنش میان پلیالها (Polyol) یا الکلهای چندعاملی با دیایزوسیاناتها بهدست میآیند. حاصل این واکنش، تشکیل پیوندهای کاربامات (اورتان) است که امکان تولید موادی با چگالی، سختی و ویژگیهای متفاوت را فراهم میکند. به کمک افزودنیها و تغییر نسبت اجزای اولیه، میتوان خواص مکانیکی و حرارتی پلییورتان را بهدلخواه تنظیم کرد؛ از همینرو این خانوادهی گسترده از فومهای بسیار نرم تا الاستومرهای سخت و پوششهای محافظ را در بر میگیرد.
ویژگیهای نهایی پلییورتانها به نوع پلیال، جرم مولکولی و تعداد گروههای عاملی آنها وابسته است. به همین دلیل، این پلیمرها را میتوان برای کاربردهایی متنوع، از اسفنجهای انعطافپذیر تا دریچههای قلب مصنوعی، طراحی کرد. (در مورد پلی یورتان و کاربردهای آن بیشتر بدانید …)
معرفی بتن پلی یورتانی
بتن پلی یورتانی ترکیب هیبریدی است که در آن بخشی از سیمان و آب با رزینهای پلییورتانی دو جزئی جایگزین میشود. به طور معمول در این بتن از مخلوطی از سیمان هیدرولیکی (معمولاً پوزولانی یا پرتلند)، سنگدانههای ریز، رزین پلییورتان (پلیال/ایزوسیانات) و آب استفاده میشود. پس از اختلاط، رزین پلییورتان با واکنش شیمیایی (پلیمریزاسیون ایزوسیانات با پلیال) سخت میشود و در عین حال سیمان نیز هیدراته میشود. نتیجه، یک شبکهٔ سهبعدی مرکب از فاز معدنی (سیمان) و ماتریس پلیمریست که پیوستگی شیمیایی قویای با سطح بتن زیرین برقرار میکند. بدین ترتیب بتن پلی یورتانی هنگام گیرش به بتن مجاور میچسبد و یک سطح متراکم، بیشکاف و بسیار مقاوم ایجاد میکند.
تفاوت بتن پلی یورتانی با بتن معمولی
برخلاف بتن معمولی که عمدتاً بر پایه هیدراتاسیون سیمان است، بتن پلییورتانی با وجود افزودن سیمان در آن، عمدتاً به واکنش شیمیایی سریع پلیمر وابسته است. این امر زمان گیرش بسیار کوتاه (گاهی چند دقیقه) و افزایش زودهنگام مقاومت مکانیکی را ممکن میسازد. همچنین ضریب انبساط حرارتی بتن پلییورتانی نزدیک به بتن معمولی است که باعث تحمل شوکهای حرارتی بالاتر میشود. به طور خلاصه، در بتن پلی یورتانی برخلاف بتن معمولی، ترکیب چسبندهٔ اصلی یک رزین پلیمری است که خاصیتهای مکانیکی (مانند انعطاف و چقرمگی بیشتر) و مقاومت شیمیایی بالاتری نسبت به ملات صرف سیمانی به بتن میدهد.
کاربردهای پلی یورتان در بتن و سازههای بتنی
کفسازی صنعتی و مقاوم
سیستمهای کف صنعتی بر پایه بتن اصلاحشده با رزین پلییورتان به علت مقاومت بسیار بالا در برابر سایش، ضربه و مواد شیمیایی کاربرد گستردهای دارند. این پوشش ها از ترکیب سیمان و رزین پلییورتان استفاده میکنند و همزمان مقاوم در برابر ضربه، سایش، مواد خورنده و شوک حرارتی هستند. برندهای مختلف پوشش کف ساختار سیمانی-پلییورتانی دارند که دوام بالا و مقاومت شیمیایی و حرارتی بینظیری ارائه میدهند.
ملات ترمیم و بتن اصلاحشده
افزودن رزین پلییورتان به ملاتهای سیمانی موجب افزایش چسبندگی، کاهش نفوذپذیری و ارتقای مقاومت شیمیایی و مکانیکی آنها میشود. این ملاتهای ترمیمی چند جزئی پس از اختلاط سریعاً پلیمریزه شده و سطحی یکپارچه و سخت ایجاد میکنند که به سازه بتنی اصلی میچسبد. این ترکیب «بتن پلییورتانی» نامیده شده و در ترمیم ترکها، روکشسازی کف سالنهای صنایع و پوششهای مقاوم به خوردگی کاربرد دارد.
آببندی و درزگیری
پلییورتان به صورت فوم تزریقی در درزها و ترکهای بتن استفاده میشود. فوم پلییورتان پس از تزریق با رطوبت واکنش داده و به سرعت منبسط میشود و فضاهای خالی را پر میکند؛ نتیجه، مهر و موم انعطافپذیر و کاملاً آببند است. این روش ترمیم ترکهای بتنی در سازههای عمرانی و فونداسیونها، برای جلوگیری از نفوذ آب و افزایش دوام بسیار مؤثر است. در مقایسه با رزین اپوکسی، فوم پلییورتان در شرایط مرطوب و در حال نشت نیز عملکرد خوبی دارد و در برابر حرکتهای جزیی سازه پایداری میکند.
بالا آوردن و تراز کردن بتن نشست کرده
از اوایل دههٔ ۱۹۹۰ میلادی تزریق فوم پلییورتان در زیر دالهای بتنی رواج یافته و جایگزین روشهای قدیمیتری مانند تزریق دوغاب سیمانی (مادجکینگ) شده است. فوم پلییورتان بسیار سبک (حدود ۲–۴ پوند بر فوت مکعب) است، بنابراین اضافه بر بار کم روی خاک، با انبساط سریع زیر بتن را بالا میبرد. با این روش میتوان پیادهروها، رمپها و سطوح بتنی نشست کرده را در ساعات اندکی بدون تخریب بلند کرد و فضا را سریعاً قابل استفاده نمود.
بتنهای سبک و پرکننده
فوم پلییورتان با حبس گاز در ساختار سلولی بسته، به عنوان مادهٔ پرکنندهٔ سبک «ژئو فوم» (Geofoam) در پروژههای عمرانی به کار میرود. این فومها چگالی بسیار کمی دارند و میتوانند بار مردهٔ وارد بر پی را تا حد زیادی کاهش دهند؛ به خصوص در پرکردن فضای زیر جادهها، کنار پلها و یا به عنوان عایق حرارتی در سقف و خاکریزها استفاده میشوند. وزن کم و خاصیت عدم انتقال رطوبت این فومها نیز از پوسیدگی و خوردگی سازههای مجاور جلوگیری میکند.
پوششها و روکشهای مقاوم
پوششهای پلیمری پلییورتانی به عنوان لایهٔ نهایی روی سطح بتن قابل استفادهاند. این پوششها به خاطر انعطاف، مقاومت شیمیایی و مقاومت UV خوب (بهخصوص پلییورتانهای آلایفاتیک) در مناطق با تغییرات دمایی شدید و محیطهای خورنده کاربرد دارند. همچنین برای اماکن داروسازی و صنایع غذایی که به سطوح بهداشتی و یکپارچه نیاز است، کفپوشهای پلییورتانی گزینهٔ مناسبیاند.
سایر کاربردهای پلی یورتان
در صنایع دیگر نیز کاربردهای خاصی برای پلییورتان وجود دارد. مثلاً در صنایع دریایی، به دلیل مقاومت عالی در برابر آب شور و اشعه فرابنفش، از پلییورتان در ساخت قطعات کشتی، شناورها و سکوهای دریایی استفاده میشود. در حوزه نظامی تحقیقات متعددی روی استفاده از الیاف و کامپوزیتهای پلییورتانی برای ساخت جلیقهها و کلاهخودهای ضدگلوله صورت گرفته است. همچنین از پلییورتان در ساخت قطعات الاستیک و ارتجاعی در مهندسی عمران (مانند درپوشهای بتنی و عناصر پرکننده مفصلها) و یا قالبسازی بتن (قالبهای پلییورتانی قابل انعطاف) بهره گرفته میشود.
ویژگیهای فنی و خواص مکانیکی بتن پلی یورتانی
بتنهای مبتنی بر پلییورتان خواص فنی قابل توجهی دارند:
- مقاومت مکانیکی: این بتنها اغلب مقاومت فشاری و خمشی مناسبی دارند. به عنوان مثال در پوششهای کف چندلایهٔ پلییورتانی ضخیم، مقاومت فشاری بسیار بالا گزارش شده و در عمل قادر است بارهای دینامیک مانند تردد لیفتراک را تحمل کند. اگرچه مقایسهٔ دقیق عددی با بتن معمولی بستگی به ترکیب دارد، اما از نظر ضریب سختی نهایی، سیستم پلییورتانی قادر است سطوح صنعتی را در برابر ضربه و سایش شدید حفظ کند. همچنین به علت حضور ماتریس پلیمری، چسبندگی کششی و مقاومت خمشی آن نسبت به بتن ساده افزایش مییابد.
- مقاومت شیمیایی: بتن پلی یورتانی در برابر طیف وسیعی از مواد خورنده مقاومت بسیار بالایی دارد. مطالعات نشان داده است که این سیستم در برابر اسیدها، بازها و حلالهای آلی مقاوم بوده و سطح آن دچار خوردگی یا زنگزدگی نمیشود. به همین علت در محیطهای شیمیایی خورنده (مثلاً صنایع پتروشیمی، داروسازی یا کارخانههای قند و شکر) کاربرد گسترده دارد.
- مقاومت سایش و ضربه: ساختار متراکم و سخت شدهٔ پلییورتان مقاومت سایش بالایی را به بتن میبخشد. طبق گزارشها، پوششهای بتن-پلییورتان از دوام بالایی در برابر حرکت مداوم تجهیزات سنگین (مانند جابهجایی ظروف فلزی سنگین یا افتادن ابزار) برخوردارند. همچنین قابلیت جذب انرژی ناشی از ضربات سریع یا شوک حرارتی بسیار بهتر از بتن معمولی یا رزینهای خالص است؛ برای مثال این ترکیبات قادرند بدون ترکخوردگی در محدوده دمایی گسترده از منفی ۴۰ تا بالای ۱۲۰ درجه سلسیوس عملکرد پایداری داشته باشند.
- دوام و رفتار در شرایط محیطی: بتنهای پلییورتانی نسبت به بتنهای آلی (اپوکسی) و بتن مرسوم پایداری حرارتی بالاتری دارند. بهدلیل اینکه ضریب انبساط حرارتی آنها نزدیک به بتن پایه است، تغییرات دمایی شدید را بدون جدا شدن یا خُرد شدن تحمل میکنند. از طرفی به علت خاصیت آبگریزی ماتریس پلییورتانی، جذب رطوبت در سطح بسیار کم است و ترکهای یخزدگی در سیکلهای یخزایی/ذوب کاهش مییابد. همچنین بر اساس آزمایشهای انجامشده، سطوح پلییورتانی در برابر تکرار چرخههای انبساط-انقباض خاک و نشست جزئی سازه بسیار مقاومتر هستند و نیاز به تعمیرات مکرر کمتری دارند.
- چسبندگی: یکی از مزایای مهم این سیستمها چسبندگی قوی (Adhesion) به بتن زیرین است. رزین پلییورتان پس از پخت یک اتصال شیمیایی با سطح زیرین ایجاد میکند که منجر به پوششی «یکتکه» و یکپارچه میشود. این در حالی است که پوششهای پلیمری سطحی نازکتر (مثل رنگها و اپوکسیهای معمول) ممکن است در اثر تنشهای حرارتی یا باری از زیر جدا شوند.
- مقاومت در برابر محیطهای ویژه: به خاطر مقاومت شیمیایی و کمنفوذ بودن، بتن پلی یورتانی در محیطهای آبی و مرطوب نیز عملکرد عالی دارد. به عنوان مثال، فوم تزریقی پلییورتان کاملاً هیدروفوبیک است و در تماس با آب منبسط میشود تا ترکهای بتنی را مهر و موم کند. این موضوع آن را برای آببندی فونداسیونها، مخازن و استخرها مناسب میکند. همچنین خاصیت تثبیت حرارتی بالا باعث میشود در صنایع غذایی-دارویی که سیستم نظافت گرم و سرد مداوم دارند، مناسب باشد.
مزایا و معایب استفاده از پلی یورتان در بتن
پلییورتان به عنوان مادهای نوین در بهبود دوام و عملکرد بتن، مزایایی چون مقاومت بالا، سرعت اجرای زیاد و کاهش اثرات زیستمحیطی دارد. با این حال، هزینه اولیه بالا، حساسیت در اجرا و چالشهای زیستمحیطی مرتبط با ترکیبات آن، استفاده از این فناوری را نیازمند دقت و مدیریت تخصصی میسازد.
- مزایا فنی: دوام مکانیکی بسیار بالا و مقاومت استثنایی در برابر مواد خورنده و سائیدگی از مهمترین مزیتهاست. مقاومت خوب در برابر شوک حرارتی (محدوده دمایی وسیع بدون از دست دادن چسبندگی) نیز آن را برای کاربردهای صنعتی نامناسب بتن ساده مناسبتر میسازد. سرعت گیرش بالا و امکان بهرهبرداری سریع پس از اجرا (گاهی طی چند ساعت) مزیت فنی دیگری است. در روشهای ترمیم و لیفتینگ، حجم کم و انبساط کنترلشدهٔ فوم پلییورتان باعث میشود ابعاد شکاف و وزن تحمیلشده کم بماند و سازه آسیب نبیند.
- مزایا اقتصادی: اگرچه هزینه اولیهی مواد پلییورتان نسبت به مواد سنتی بالاتر است، اما طول عمر بیشتر کفپوش یا تعمیرات طولانیمدت باعث کاهش هزینههای کل میشود. همچنین در روشهای تعمیر سازه با تزریق فوم، صرفهجویی در هزینههای حمل و ریزش بتن و تعمیرات جانبی (مانند آزادسازی مجدد بار و حفاری) قابل توجه است. از لحاظ اجرا، سرعت عمل بالاتر و نیاز به نیروی انسانی کمتر نیز به نفع استفاده از سیستمهای پلییورتانی است.
- مزایا زیستمحیطی: بکارگیری تزریق فوم پلییورتان باعث کاهش زباله و ضایعات بتن میشود، زیرا نیاز به تخریب و جایگزینی کامل دالها را از بین میبرد. کمبود نیاز به سیمان جدید و مصالح معدنی به معنی کاهش انتشار گازهای گلخانهای (تولید سیمان از منابع عمده CO₂) است. از سوی دیگر، پس از پخت کامل، بسیاری از پلییورتانها پایدار و غیرفعالند و اغلب آلودگی شیمیایی تولید نمیکنند. برخی فرمولهکنندهها نسخههای کمانتشار (Low-VOC) و دوستدار محیطزیست از پلییورتان تولید میکنند تا اثرات زیستمحیطی کمینه شود.
- معایب فنی: اجرای سیستم پلییورتانی اغلب پیچیدهتر بوده و نیاز به مخلوطکردن دقیق دو جز (رزین و هاردنر) دارد. اشتباه در ترکیب یا نقص در آمادهسازی سطح میتواند باعث چسبندگی ضعیف یا خرابی پوشش شود. همچنین برخی پلییورتانها، به خصوص انواع آروماتیک، در برابر نور خورشید دچار زردی یا کاهش خواص میشوند (هرچند انواع آلایفاتیک این مشکل را کمتر دارند). ضخامتهای بسیار کم (کمتر از ۳–۴ میلیمتر) ممکن است چالشزا باشد و معمولاً برای بارگذاریهای صنعتی باید ضخامت بیشتری اجرا شود.
- معایب اقتصادی: قیمت مواد و تجهیزات پلییورتان به نسبت چسبها و مواد سنتی بالاتر است و پرسنل متخصص نیاز دارد. هزینههای آموزش و نگهداری حرفهای قابل توجه است و برخی مشتریانِ کوچک ممکن است به خاطر هزینه اولیه از این فناوری صرفنظر کنند.
- معایب زیستمحیطی: ترکیبات پایه پلییورتان اغلب شامل ایزوسیاناتهای مضر هستند که در صورت استفاده نامناسب میتوانند برای سلامت انسان مضر باشند (سوزش چشم و ریه، حساسیت تنفسی). طی نصب نیز بخارات آلی و گازهای فرار تولید میشود که نیاز به تهویه مناسب دارد. همچنین فوم پلییورتان پس از استفاده زیستتجزیه نیست و در صورت بیرون ریختن یا تخریب سازه، تبدیل به ضایعات پلیمری غیرقابل جذب در محیط میگردد. لذا جمعآوری و دفع اصولی با استانداردهای زیستمحیطی بسیار اهمیت دارد.
مقایسه بتن پلی یورتانی با بتن اپوکسی یا بتن معمولی
بتن پلییورتانی در مقایسه با بتن اپوکسی و معمولی، ترکیبی از دوام بالا، انعطافپذیری و سرعت اجرای بیشتر را ارائه میدهد. در حالی که اپوکسی برای سطوح تزئینی و خشک مناسبتر است، پلییورتان در محیطهای صنعتی، مرطوب و پرفشار عملکرد برتر و پایدارتری دارد.
| ویژگی / کاربرد | بتن پلییورتانی | بتن اپوکسی | بتن معمولی |
|---|---|---|---|
| کاربرد در کفپوشها | لایهای ضخیم و یکپارچه با سازه؛ مقاوم در برابر حرارت، مواد شیمیایی و سایش؛ انعطافپذیر و مقاوم در برابر شوک حرارتی | لایهای نازک با سطح براق و شفاف؛ مقاومت شیمیایی خوب ولی شکنندهتر در برابر تنش و حرارت | سطح خام با مقاومت فشاری بالا اما بدون مقاومت شیمیایی یا حرارتی ویژه |
| دوام و نگهداری | طول عمر بالا، نیاز کم به تعمیر و نگهداری، حفظ چسبندگی در شرایط دمایی متغیر | دوام متوسط؛ در معرض ترکخوردگی در تغییرات حرارتی | دوام زیاد ولی حساس به خوردگی و ترک در محیطهای صنعتی |
| ظاهر سطح | نیمهمات تا مات؛ تمرکز بر کارایی صنعتی نه زیبایی | براق و صاف؛ مناسب فضاهای دکوراتیو و نمایشگاهی | زبر و غیر یکنواخت |
| هزینه اولیه و نهایی | هزینه اولیه بالا ولی صرفهجویی بلندمدت به دلیل دوام زیاد | هزینه اولیه کمتر، اما نیاز به بازسازی زودتر | ارزانتر، ولی کارایی پایینتر در شرایط خاص |
| ترمیم ترکها | مناسب ترکهای مرطوب و نشتی؛ فوم منبسط و آببند؛ انعطافپذیر | مناسب ترکهای خشک و سازهای؛ پس از پخت سخت و صلب میشود | نیاز به تخریب و بازسازی موضعی؛ گزینه سنتی و زمانبر |
| رفتار در برابر رطوبت | عملکرد بسیار خوب؛ هیدروفوبیک و قابل تزریق در محیط مرطوب | حساس به رطوبت؛ چسبندگی کاهش مییابد | جذب بالای آب؛ آسیبپذیر در برابر نم و چرخه انجماد |
| کاربرد در لیفتینگ | فوم سبک با انبساط کنترلشده؛ نصب سریع و تمیز؛ مناسب خاکهای ضعیف | بهطور معمول استفاده نمیشود | روش سنتی مادجکینگ با دوغاب سیمانی؛ سنگین و مستعد نشست مجدد |
| وزن و اثر بر سازه | بسیار سبک و بدون بار اضافی بر سازه | سبک تا متوسط بسته به نوع پوشش | سنگین؛ افزایش بار مرده بر سازه |
| دوام بلندمدت | بیش از ۲۰ سال در شرایط صنعتی | ۵ تا ۱۰ سال بسته به نگهداری | بستگی به شرایط محیطی و تعمیر دارد |
| محدودیتها | نیاز به اجرای دقیق و تجهیزات تخصصی؛ هزینه بالا | حساس به فرابنفش و ترکخوردگی در شوک حرارتی | عدم مقاومت در برابر مواد خورنده و تغییرات دما |
- در کفپوشها و پوششها: برخلاف کفپوشهای اپوکسی که لایهای نازک روی بتن ایجاد میکنند، سیستمهای بتن-پلییورتانی ضخامت بیشتری دارند و بخشی از سازه میشوند. بر اساس تجربیات عملی، مصالح پلییورتانی مقاومت شیمیایی و حرارتی بالاتری نسبت به اپوکسی دارند؛ بهعنوان مثال در محیطهای با دمای بالا و مواد خورنده، پلییورتان عملکرد بهتری از خود نشان میدهد. اپوکسی در مقابل دوام کمتری در برابر شوک حرارتی و تنش دارد و در بلندمدت ممکن است ترک بخورد، در حالی که پلییورتان انعطافپذیرتر است و سازههای ثابت را بهتر پشتیبانی میکند. از سوی دیگر، اپوکسی دارای سطح نهایی شفافتر و تثبیت رنگ بهتر است و در مواردی که سطح صاف و براق لازم باشد (مثل نماهای پوشیده یا دکوراتیو) مزیت دارد. در نهایت، اگر هدف صرفاً ظاهری باشد، اپوکسی ارزانتر است؛ اما برای کاربردهای صنعتی سخت و محافظتی، بتن پلییورتانی با توجه به عمر طولانیتر و دوام بیشتر توجیه اقتصادی قویتری دارد.
- در ترمیم ترکها: برای ترمیم ترکهای سازهای که نیاز به بازگرداندن استحکام بتن دارند، اغلب تزریق اپوکسی پیشنهاد میشود؛ زیرا پس از پخت صلب و سخت میشود و مقاومت فشاری بالایی ایجاد میکند. اما در مواردی که هدف اصلی آببندی و مهروموم ترک است (مثلاً جلوگیری از نشت آب) و یا ترک نشتی در بتن مرطوب وجود دارد، تزریق فوم پلییورتان گزینه مناسبتری است. فوم پلییورتان در تماس با رطوبت منبسط و هیدروفوبیک میشود، ترک را به صورت انعطافپذیر مهروموم میکند و به سازه اجازه جابجایی جزئی میدهد. به بیان دیگر، اپوکسی یک پوشش سخت و شکننده میسازد که بهترین کاربرد را در شکافهای خشک و بارهای ساختاری دارد، در حالی که پلییورتان برای درزگیری فعال و محیطهای مرطوب مناسب است.
- در لیفتینگ بتنهای نشست کرده: در مقایسه با روش قدیمی مادجکینگ (تزریق دوغاب سیمانی)، سیستم فوم پلییورتانی جایگزین سبکتر و سریعتر است. اگرچه مخلوط سیمانی میتواند مقاومت فشاری بسیار بالایی (مثلاً بالای ۱۶ مگاپاسکال) ایجاد کند، اما سنگینی زیاد آن ممکن است در خاکهای ضعیف باعث نشستهای بعدی شود. فوم پلییورتان برخلاف آن وزن بسیار کمی (~۲–۴ پوند/فوت³) دارد و برای خاکهای نامناسب نیز مناسب است. همچنین مسیر تزریق کوچک و میزان خاکبرداری کم، باعث حفظ نما و کاهش هزینه کارگری میشود. عملکرد بلندمدت فوم (۲۰ سال یا بیشتر) نیز از دیگر مزایاست.
منبع:


